Jeszcze do niedawna hasło konto bankowe dla dziecka brzmiało jak oksymoron. Banki kierowały swoje usługi do osób dorosłych, całkowicie pomijając dzieci i młodzież. W ostatnich latach ten trend ulega jednak odwróceniu i coraz częściej słyszymy o kontach dla dzieci, które mają nauczyć je sztuki oszczędzania i zarządzania pieniędzmi. Sprawdźmy więc, jak obecnie wygląda sytuacja na rynku i z jakich produktów finansowych zgodnie z prawem mogą korzystać dzieci.
Czy dziecko może mieć konto w banku?
Prawo mówi jasno, że aby otworzyć konto bankowe, trzeba mieć ukończone 13 lat. Jest to wiek, w jakim nabywa się ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Oczywiście nie oznacza to, że 14-latek może sam pojawić się w banku i założyć konto – możliwe jest to jedynie za zgodą ustawowego przedstawiciela dziecka, czyli jego rodzica lub opiekuna prawnego.
Konto bankowe dla dziecka będzie zapisane na jego imię i nazwisko, ale to rodzic ustali limity transakcji, jakich będzie można dokonywać na koncie.
Dzieci przed ukończeniem 13 lat nie mają zdolności do czynności prawnych, ale to nie znaczy, że nie mogą posługiwać się pieniądzem np. za pośrednictwem karty płatniczej. Prawo dopuszcza zawieranie umów przez nieletnich, pod warunkiem, że dotyczą one drobnych spraw codziennego życia, o niewielkiej wartości – mogą więc kupować posiłki, napoje, czy tanie zabawki. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by i takie dzieci korzystały ze specjalnie przygotowanych dla nich produktów bankowych pod okiem swoich opiekunów.
Konto dla dziecka – od ilu lat?
Konta dla dzieci można w zasadzie podzielić na dwie kategorie:
- konto dla dzieci powyżej 13 lat, które oferuje już większość polskich banków;
- konto dla dzieci poniżej 13 roku życia, bez dolnego limitu wieku, które oferują tylko niektóre instytucje finansowe.
Może dziwić, że niektóre banki reklamują konta dla dzieci poniżej 13 roku życia, jednak w praktyce są to subkonta połączone z rachunkiem rodzica i to on ma nad nimi pełną kontrolę. Takie konta nie mogą istnieć bez konta osoby dorosłej, często też dzieci nie mają dostępu do systemu transakcyjnego, nie mogą same wykonywać przelewów, mogą jedynie płacić kartą i to do ustalonych przez rodzica limitów.
Mimo braku możliwości wykonywania operacji na koncie internetowym, konto dla dzieci często jest połączone ze specjalną wersją aplikacji mobilnej, w której mogą one sprawdzać swój stan konta. Znajdują się tam również materiały edukacyjne, pokazujące świat finansów w przystępny sposób.
Kont dla najmłodszych użytkowników jest na rynku stosunkowo niewiele. Dużo bogatsza jest oferta dla nastolatków, którą znajdziemy w każdym większym banku.
Konto bankowe dla dziecka powyżej 13 lat charakteryzuje się już dużo większym poziomem samodzielności. Nie musi być ściśle powiązane z kontem rodzica. Co jakiś czas pojawiają się ciekawe oferty promocyjne, które sprawiają, że oddzielenie konta rodzica i nastolatka staje się korzystną opcją.
Jak założyć konto w banku dla dziecka?
Otwarcie rachunku dla dziecka jest dosyć proste. W przypadku kont dla najmłodszych dziecko nie musi nawet brać udziału w tej procedurze.
Przed wizytą w banku lub przejściem tego procesu w serwisie transakcyjnym online, warto przygotować dokumenty potwierdzające tożsamość dziecka. Najczęściej wymagany jest akt urodzenia, zwłaszcza jeśli rodzic nosi inne nazwisko niż jego podopieczny. Innym dokumentem o jaki mogą poprosić pracownicy banku jest legitymacja szkolna. Przydatny może być też dowód osobisty lub paszport jeśli dziecko je posiada.
Konto dla dzieci poniżej 13 roku życia można otworzyć też przez internet, z poziomu bankowości internetowej, a czasem także aplikacji przypisanej do konta rodzica. Zazwyczaj taką możliwość znajdziemy w zakładce z ofertą lub wnioskami – nazewnictwo może różnić się w zależności od banku.
O konto bankowe dla dziecka powyżej 13 lat może zawnioskować sam zainteresowany – niektóre z banków udostępniają taką opcję nawet przez internet. Ważne, by rodzic wyraził zgodę na otwarcie konta przez złożenie podpisu na dokumentach.
Jakie konto dla dziecka wybrać?
Trudno jednoznacznie powiedzieć, jakie będzie najlepsze konto dla dziecka – wszystko zależy od oczekiwań rodziców i potrzeb dziecka. Oferty dostępne na rynku są dosyć zróżnicowane, a czynniki, które warto brać pod uwagę przy wyborze to:
- łatwość otwarcia konta (czy jest to możliwe online, ile i jakie dokumenty są wymagane),
- stopień integracji konta z kontem rodzica, co może być istotne dla osób którym zależy na dokładniejszej kontroli finansowych poczynań dziecka,
- dostępność karty płatniczej i sposób korzystania z niej,
- bezpłatność konta i jej uwarunkowanie (czy trzeba spełniać jakieś kryteria aktywności, aby utrzymać brak opłat za konto i kartę),
- wypłaty z bankomatów – czy i pod jakimi warunkami są darmowe, czy można wypłacać z wszystkich bankomatów w kraju, czy tylko z firmowych,
- czy bank oferuje dodatkowe produkty dla dziecka, np. atrakcyjnie oprocentowane konto oszczędnościowe, programy zniżkowe, czy można dokonywać płatności BLIK,
- ewentualne promocje i wynikające z nich korzyści – niektóre baki promują swoje oferty dla dzieci dodatkowymi prezentami za ich założenie, np. gadżetami przeznaczonymi dla dziecka, albo gotówką dla rodzica,
- walory edukacyjne konta – czy dostępna jest aplikacja mobilna z materiałami na temat finansów dopasowanymi do wieku dziecka.
Najważniejszym z wymienionych kryteriów wydaje się to dotyczące opłat za konto – warto celować w rachunki, za które nie trzeba płacić. Dziecko będzie obracać raczej niewielkimi kwotami, dobrze więc, by jego kieszonkowe nie zostało uszczuplone o opłaty za prowadzenie konta czy posiadanie karty. Te kilka złotych miesięcznie w skali roku tworzy sumę, która dla dziecka przekłada się na ‘jechać albo nie jechać na wycieczkę’, ‘mieć albo nie mieć zabawki’.
Kontrola rodzica nad kontem dziecka – jak to wygląda w praktyce?
Konto dla dzieci poniżej 13 roku życia podlega pełnej kontroli rodziców. Narzędzia do tego służące nieco różnią się w zależności od banku, ale w większości przypadków będą to powiadomienia o wszystkich wykonywanych płatnościach kartą, możliwość zatwierdzania lub odrzucania transakcji (np. płatności w internecie) wykonywanych przez dziecko, wgląd do historii transakcji i ustalanie ich limitów.
W przypadku kont dla dzieci powyżej 13 roku życia kontrola ta może być już bardziej ograniczona. Rodzic nie będzie już ingerował na bieżąco w wykonywanie transakcji – nie będzie musiał ich zatwierdzać lub odrzucać. Na pewno jednak będzie mógł ustalić limity kwotowe, np. jaką maksymalną kwotę dziecko może wypłacić z bankomatu lub wydać kartą.
Skoro o kartach mowa, te wydawane do kont dla najmłodszych są czasami kartami prepaid, czyli nie są do końca połączone ze środkami na koncie, można nimi płacić tylko do kwoty, na jaką zostały doładowane. Karty dla nastolatków mają zaś działanie zbliżone do normalnych kart dorosłych osób.
Ważny dla niektórych rodziców może być fakt, że dziecko nie może zaciągać pożyczek ani spowodować debetu na swoim koncie, więc o tę kwestię nie trzeba się martwić.
Dlaczego warto założyć konto bankowe dziecku?
Choć świat bankowości kojarzy nam się raczej ze światem osób dorosłych, to jednak im wcześniej nasze dziecko będzie miało okazję go poznać, w dostosowanym do swoich możliwości zakresie, tym lepiej dla niego. Podobną opinię mają światowi guru finansów – często twierdzą oni, że to właśnie na swoim kieszonkowym i pierwszych pieniądzach zarobionych np. na sprzedawaniu lemoniady czy garażowych wyprzedażach uczyli się sztuki zarządzania budżetem, oszczędzania i odraczania gratyfikacji.
Udostępnienie dziecku konta bankowego, produktu z którego korzystają też rodzice, pozwala mu nauczyć się prawdziwego znaczenia pieniądza. Mając podgląd do stanu konta, listy wydatków, zakładając cele oszczędnościowe i wirtualne skarbonki zdobywa finansową świadomość, jakiej często brakuje jego rówieśnikom. Zaczyna bardziej doceniać swoje pieniądze, zdaje sobie sprawę ile wysiłku wymaga np. kupienie wymarzonej zabawki czy zebranie na wycieczkę.
Dużą zaletą kont dla nieletnich jest to, że pozostają one pod kontrolą rodziców, nie ma więc obaw o to, że dziecko wyda zbyt dużo albo kupi coś, czego nie powinno.
Konta bankowe dla dzieci prowadzone są z reguły za darmo, nie ma w nich zwykle żadnych warunków do spełnienia, wymogów dotyczących minimalnych wpłat czy ilości transakcji kartą. Bywa, że są one oprocentowane, a więc nie dość, że nic za nie nie zapłacimy, to jednocześnie dziecko może zyskiwać na trzymaniu tam pieniędzy.
Kiedy jest dobry moment, by założyć konto bankowe dla dzieci?
Własne konto bankowe może być nagrodą, ale i wyrazem zaufania dla dziecka. Jeśli rodzice widzą, że umiejętnie posługuje się ono pieniędzmi, zna ich wartość, nie wydaje całego kieszonkowego od razu, założenie konta może być kolejnym krokiem w jego edukacji finansowej.
Nie warto zakładać konta dziecku tylko dlatego, że jego rówieśnicy takie mają, albo że wśród innych rodziców panuje taka moda. Ostateczna decyzja powinna być powiązana z indywidualną oceną gotowości dziecka na taki przywilej i obowiązek zarazem.
Często rodzice zakładają dzieciom konta przed ich pierwszym, dłuższym wyjazdem, np. na kolonie czy obóz. Dzięki temu nie muszą one zabierać ze sobą gotówki, którą łatwo zgubić albo która może paść łupem złodziei. Kartę do konta w razie zgubienia łatwo może zablokować sam rodzic. Poza tym dostęp do konta młodszych dzieci na wyjeździe daje rodzicom możliwość kontroli ich budżetu, np. mogą umówić się z nim na przelanie części kieszonkowego w pierwszym tygodniu wyjazdu i kolejnej części w drugim. To zmniejsza szanse, że dziecko wyda wszystkie swoje środki od razu.
Doświadczenie wielu rodziców pokazuje, że najlepszym momentem by założyć konto bankowe dla dziecka jest późna szkoła podstawowa, okres dawnego gimnazjum. Jeszcze kilkanaście lat temu powszechne było zakładanie kont przez młodych ludzi dopiero po osiągnięciu pełnoletności. Czasy jednak szybko się zmieniają i obecnie młodzież często jest gotowa na ten krok wcześniej.