Sytuacja rynkowa doprowadziła do tego, że temat stóp procentowych stał się coraz bardziej istotny. Zainteresowanie tym pojęciem istotnie wzrosło szczególnie wśród kredytobiorców, którzy regularnie na własnej skórze odczuwają kolejne wzrosty stóp procentowych. W związku z tym warto przyjrzeć się stopom procentowym nieco bliżej, zobaczyć co się za nimi kryje, jak realnie wpływają na naszą sytuację i co decyduje o ich wzroście. Zapraszamy na nasz przewodnik po stopach procentowych.

Stopy procentowe – nie tylko dla kredytobiorców

Istnieje błędne przekonanie, że stopy procentowe dotyczą kredytobiorców kredytu hipotecznego oraz kredytu gotówkowego i to oni powinni się nimi zainteresować. W rzeczywistości jest inaczej, ponieważ o ile zmiana stóp procentowych automatycznie dotyka kredytobiorców w sposób bezpośredni, o tyle ma znaczenie dla każdego, ponieważ te zmiany mają swoje odzwierciedlenie w gospodarce. Między innymi mają one istotny wpływ na poziom inflacji i tym samym mają one już automatyczny wpływ na sytuację każdego obywatela.

Co kryje się za pojęciem stóp procentowych?

Chcąc zrozumieć rolę stóp procentowych należy zacząć od tego co kryje się za tym pojęciem. Stopę procentową definiuje się jako cenę pieniądza jaką trzeba zapłacić za jego pożyczenie. Tym samym stopa ma warunkować to jakie koszty trzeba będzie ponieść pożyczając pieniądze z banku i ile bank powinien zapłacić klientom za oddane w depozyt środki np. za pomocą lokaty. Stopy procentowe odnoszą się zarówno do rozliczeń klientów z bankami jak i do rozliczeń transakcji między bankami.

Jednak rola stop procentowych to nie tylko bezpośredni wpływ na koszty kredytów. Wyznaczając stopy procentowe Rada Polityki Pieniężnej ma za zadanie stworzyć warunki, które będą zapewniały stabilność dla polskiej waluty. W tym sensie rola stóp procentowych jest bardzo istotna, ponieważ to one mają kształtować wartość pieniądza w taki sposób, by utrzymać inflacje na względnie niskim poziomie, nie dać się jej wymknąć spod kontroli a jednocześnie nie doprowadzić do deflacji a więc ciągłego spadku wartości produktów i usług.

Jakie mamy rodzaje stóp procentowych?

Większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że pod określeniem stóp procentowych nie kryje się wyłącznie jedna wartość, a więc stopa referencyjna, która jest najczęściej wspominana. Wymienić można kilka stóp procentowych kształtowanych przez NBP:

  • stopa referencyjna – ustalana jest od roku 1998 i odpowiada za minimalną cenę, po jakiej bank organizuje operację otwartego rynku na rynku międzybankowym. To operacje, które odnoszą się do sprzedaży papierów wartościowych krótkoterminowych i zachowują płynność sektora bankowego
  • stopa lombardowa – ustalana od 1992 roku i określa koszt udzielania bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Pożyczki udzielane są przez NBP, a stopa lombardowa określa również jaka jest podstawa maksymalnego oprocentowania kredytów i pożyczek
  • stopa depozytowa – ustalana od roku 2001, określa oprocentowanie depozytów jednodniowych jakie banki komercyjne składają w NBP
  • stopa redyskontowa – ustalana od 1989 roku określa obliczenie ceny po jakiej NBP skupuje weksle od banków komercyjnych, które weksle nabywają od klientów

Kto odpowiada za ustalanie stóp procentowych w Polsce?

W Polsce decyzja o wysokości stóp procentowych jest podejmowana przez Radę Polityki Pieniężnej a więc organ decyzyjny NBP. Wynika to bezpośrednio z ustawy o Narodowym Banku Polskim, gdzie decyzja o stopach procentowych oddana jest właśnie w ręce Rady Polityki Pieniężnej. Jej członkowie mają sześcioletnią kadencję, dlatego jej członkowie mają być niezależni od zmiany władzy. Decyzje o wysokości stóp procentowych podejmowane są na comiesięcznych posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na decyzje o zmianie wysokości stóp procentowych

Decyzja o wysokości stop procentowych w Polsce wynika ze strategii zaplanowanej przez NBP. Przed laty bank centralny starał się skupiać na emisji pieniądza w gospodarce i w tym zakresie kontrolował skalę zmian na rynku. Od końca lat 90-tych realizowane są inne założenia a mianowicie wprowadzony został bezpośredni cel inflacyjny. Zakłada on, że bank centralny ustala poziom inflacji, do jakiego będzie dążył podejmując swoje decyzje w zakresie polityki fiskalnej. W Polsce cel inflacyjny jest kształtowany na poziomie 2,5% w skali roku z odchyleniem 1 pkt % w gorę bądź w dół.

Bank centralny ma realizować cel inflacyjny właśnie przez odpowiednie dostosowanie stóp procentowych. Ostateczna decyzja o ich wysokości podejmowana jest w oparciu o kilka kluczowych czynników, jakie Rada Polityki Pieniężnej będzie analizowała:

  • założenia polityki pieniężnej – określają jakie są cele, instrumenty polityki pieniężnej określone w ustawie budżetowej
  • sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej
  • raport o inflacji, w którym Rada Polityki Pieniężnej określa sytuację jaka jest na rynku z uwzględnieniem projekcji inflacji
  • sprawozdania z posiedzeń Rady Polityki Pieniężnej
  • informacje po posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej
  • kurs walutowy
  • sytuacja finansów publicznych

Kiedy można spodziewać się decyzji o wzroście stóp procentowych?

Podniesienia stóp procentowych można się spodziewać w momencie, gdy zaczyna rosnąć poziom inflacji, ceny rosną, a wartość pieniądza spada. Gdy dochodzi do spadku siły nabywczej pieniądza okazuje się, że jest go w obiegu zbyt dużo. To właśnie w tym momencie można spodziewać się reakcji Rady Polityki Pieniężnej, która podejmie decyzję o podnoszeniu stóp procentowych.

Trzeba jednak liczyć się z tym, że gdy rośnie koszt pieniądza rośnie również ryzyko spadku PKB, ponieważ przedsiębiorcy hamują inwestycje, a restrykcyjna polityka monetarna może sprawić, że zaciąganych będzie mniej kredytów.

W jakich sytuacjach stopy procentowe są obniżane?

Tak samo jak inflacja równie groźna może być dla gospodarki deflacja, a więc spadek cen i wartości usług. Dochodzi od sytuacji, w której w gospodarce jest więcej pieniędzy, społeczeństwo wstrzymuje się od zakupów licząc na dalszy spadek cen. To zaś sprawia, że ta sama ilość pieniądza jest więcej warta i rośnie zadłużenie kraju. W tej sytuacji dochodzi do obniżenia stóp, by zmniejszyć koszty kredytów i pobudzić w kraju inwestycje. Taki scenariusz ma miejsce w recesji i powinien doprowadzić do sytuacji, w której gospodarka zostanie napędzona.

W jaki sposób zmiana stóp procentowych wpływ na oprocentowanie kredytów?

Dla przeciętnego obywatela rola stóp procentowych sprowadza się do tego jak kształtować się będą koszty kredytów. Z punktu widzenia kredytobiorców najlepiej jest, gdy stopy procentowe są zmniejszane, a oprocentowanie kredytu ma charakter zmienny. Jednocześnie jednak przy oprocentowaniu zmiennym sytuacja kredytobiorców wiąże się z ryzykiem jakie pojawia się w sytuacji wzrostu stóp procentowych. Koszty kredytów determinuje stawka WIBOR, a jej wysokość wynika z wartości stóp procentowych.

Zmiana stopy procentowej, a wzrost raty kredytu – kiedy następuje?

Tak jak zostało wskazane wzrost stóp procentowych przy zmiennym oprocentowaniu powoduje wzrost rat kredytu, obniżenie stóp procentowych wpłynie na mniejsze oprocentowanie. Trzeba jednak pamiętać, że oprocentowanie nie jest automatycznie wynikiem decyzji RPP o stopach procentowych.

Kluczowym dokumentem w tym zakresie jest umowa kredytowa i to ona decyduje o zmniejszeniu bądź wzroście oprocentowania. Zapisy umowy kredytowej o oprocentowaniu zmiennym zakładają, że wysokość oprocentowania uzależniona będzie od stawki WIBOR 3M. Parametr ten zmieniany jest, co kwartał i wtedy kredytobiorca dostaje informację o nowym harmonogramie spłaty. W praktyce wygląda to tak, że im wyższa jest kwota kredytu i im dłuższy okres jego trwania tym większy wzrost raty przy wzroście stóp procentowych.

Na koszty kredytu wpływa wysokość marży i stawka referencyjna i to ona uzależniona jest od zmieniających się stóp procentowych. Stawka referencyjna, określona stopą bazową to właśnie dla kredytów bazowych stawka WIBOR, która jest wynikiem decyzji o wysokości stóp procentowych.

Takie zmiany w zakresie stawki WIBOR nie dotyczą tych kredytobiorców, którzy zdecydowali się na oprocentowanie stałe.

Podobne Artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *